Nisan 2024

Türkiye’de Tahsili Gecikmiş Alacak (TGA) oranlarının bu kadar düşmesi normal mi?

Feed the world

Türkiye’de Tahsili Gecikmiş Alacak (TGA) oranları neden bu kadar düşük? Mevcut konjonktürü yansıtıyor mu? Önümüzdeki dönem için beklentiler neler?

Türkiye yüksek enflasyon ortamından ve yarattığı olumsuzluklardan, kuvvetli ve kararlı bir ekonomik programla çıkmaya çalışırken, Tahsili Gecikmiş Alacak (TGA) oranları tarihi dip seviyelerde seyrediyor. 

Parasal sıkılaşmanın ve enflasyonu azaltıcı/önleyici tedbirlerin yoğunlaştığı bu dönemde, tahsili gecikmiş alacakların artması beklenirken hem bireyler hem de firmalar açısından bir bahar havası hakim. Bu bahar havasının sebepleri neler? Bu durum sürdürülebilir mi? İşte bu soruların cevapları önümüzdeki dönem hem kredi kullananlar hem de kredi sağlayıcılar (bankalar ve diğer finansal kurumlar) için kritik öneme sahip. Bu soruları cevaplayabilmek için öncelikle sebep-sonuç ilişkilerini kurmak şart. Olası sebepleri gelin birlikte değerlendirelim.

1- Yüksek Enflasyon Ortamı ve Payda Etkisi:

TGA oranı, en basit haliyle tahsilatı gecikmiş alacakların toplam kredilere bölünmesi ile hesaplanır. Enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde pay yani tahsili gecikmiş alacaklar, bir süre için de olsa göreceli sabit kalmış gibi görünür. Hatta yabancı para tahsili gecikmiş alacakların TL’ye çevrilmesi ayrıca kur etkisinden de korunma sağlayabilir. Payda ise enflasyon ve kur artışı etkisiyle (yabancı para kredilerin de etkisiyle) büyüdüğü için geçici olarak TGA oranı düşük seyredebilir.

Yüksek Enflasyon Ortamı ve Payda Etkisi

2- Seçici Kredi Politikaları:

Başta bankalar olmak üzere, finansal kurumların, kredi sistemlerinin yıllar içerisinde ciddi şekilde gelişmesi tahsili gecikmiş alacakların henüz oluşmadan proaktif bir yaklaşımla yönetilmesini sağlamakta. Ancak yükselen faiz ortamında sağlanan yüksek faizli kredilerin geri ödemesinde de sorunlar çıkması muhtemel. Her ne kadar özellikle bireylerin kredi kullanımlarının azaltılması, mevcut ekonomik programın da amaçlarından biri olsa da, Türkiye’nin kendine özgü koşulları nedeniyle, kredi kullanımının ne kadar azaltılabileceği her zaman sorgulanabilir bir nokta. Bankaların da rekabeti gözeterek kredi talebini kaçırmak istememesi de bunu destekler nitelikte. Bankaların kredi büyümesini sınırlayıcı önlemler şimdilik etkili olsa da ne kadar sürdürülebilir olduğunu da önümüzdeki dönemde gözleyeceğiz.

3- Tüketici davranışlarındaki değişim:

Türkiye’nin cari fazla değil açık veren bir ülke olduğu, bunun bireylere kredi kullanımıyla tüketim olarak yansıdığı genel kabul gören bir konu. Ancak, yükselen faizler ve oto, konut kredisi kullandırımındaki kısıtlamalar tüketicileri ciddi şekilde kredi kartına yöneltmiş durumda. Kredi kartlarının payı ilk kez tüm bireysel kredilerin %42’sine ulaştı. Başka bir ifadeyle yaklaşık 2,8 trilyon TL tutarındaki bireysel kredilerin, 1,2 trilyon TL’si kredi kartında ve sadece 1 yıl içerisinde neredeyse 3 kat artarak enflasyonla açıklanabilecek olandan çok daha yüksek bir artış yaşadı.

Tüketici davranışlarındaki değişim

Tüm bu bilgileri birlikte değerlendirdiğimizde:

  • TGA oranı doğal olarak gelebileceği en düşük seviyesine ulaştı. Mevcut ekonomik koşullar ve kredi kısıtlamaları dikkate alındığında, bundan sonraki seyrinde yükselme beklenebilir.

  • Geleneksel olarak en riskli bireysel kredi enstrümanı olarak bilinen kredi kartlarının, hele bir de bu kadar yüksek bir büyüme (3 kat) gösterdiğinde, önümüzdeki dönemde ciddi bir gecikme ve TGA baskısı yaratma riskini geçmiş tecrübelerimize dayanarak yüksek görüyoruz. 

Her ne kadar 2024’ün ortasından itibaren enflasyonda düşüş beklense de tüm bu gelişmelerden bağımsız olarak, artan kredi riski TGA girişleri ve oranları üzerinde baskı yaratabilir. Önümüzdeki dönemde, güçlü erken uyarı sistemleriyle desteklenen, seçici kredi politikalarının mevcut duruma göre ayarlanması, gecikmeye düşen müşterileri iyileştirmek için gelişmiş tahsilat sistemlerinin varlığı büyük öneme sahip olacak. 

Bize Ulaşın

Strategy& Türkiye çözümleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için bize ulaşın

Bize ulaşın

Ozan Cığızoğlu

Ozan Cığızoğlu

Finansal Hizmetler Lideri, Strategy& Türkiye

Çağrı Çakır

Çağrı Çakır

Uzman Direktör, Strategy& Türkiye

Bizi takip edin